Phòng và chữa thoái
hóa đốt sống cổ bằng
xoa bóp, bấm huyệt
BS. Nguyễn Đức Lế


Thoái hóa đốt sống cổ là
quá trình bệnh lý ở các đốt
sống cổ, mới đầu chỉ là hư
khớp ở các diện thân đốt,
đĩa liên đốt tới các màng,
dây chằng, dần dần về
sau xuất hiện hiện tượng
thoái hóa các đốt sống,
gây đau vùng cổ, nhất là
khi vận động vùng cổ.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Thoái hóa đốt
sống cổ thường gặp ở những người
sử dụng nhiều động
tác ở
vùng đầu cổ, có cường độ
lao động cao (làm suốt
ngày không nghỉ), có thể
gặp ở người đi cấy, thợ cắt
tóc, bác sĩ chuyên khoa
răng, thợ trát vách, thợ
sơn trần, diễn viên xiếc...

Những biểu hiện của thoái
hóa đốt sống cổ
- Ở những người cao tuổi
do quá trình lão hóa các
đĩa
liên đốt, các thân đốt
do tưới máu kém nên dễ
xuất hiện bệnh hơn so với
người trẻ tuổi.
- Ở những người có người
thân trong gia đình mắc
bệnh này cũng có nguy cơ
mắc nhiều hơn những
người
trong gia đình không
có người bị bệnh.
- Khi mắc bệnh, có thể một
thời gian dài người bệnh
không thấy có cảm giác
khác thường, sau đó có các
biểu hiện sau:
Khi vận động cổ thì bị đau,
cơn đau kéo dài từ gáy lan
ra tai, cổ, đau lan lên đầu,
có thể nhức đầu ở vùng
chẩm, vùng trán, đau từ
gáy lan xuống bả vai, cánh
tay ở một bên hay cả hai
bên.
Thoái hóa đốt sống cổ rất
có thể gây tổn thương vào
lỗ tiếp hợp ảnh hưởng đến
rối loạn tuần
hoàn não. Do
vậy, người bệnh cần được
thăm khám lâm sàng thần
kinh, kết hợp với các thăm
dò hiện đại khác để phát
hiện và xử lý kịp thời. Để
điều trị thoái hóa đốt sống
cổ có hiệu quả, người bệnh
cần được loại trừ chứng
đau
gáy chẩm, đau gáy bả
vai, cánh tay, các tổn
thương cần phẫu thuật như
u
tủy cổ... Điều trị bệnh
thoái hóa đốt sống cổ chủ
yếu là dùng các thuốc giảm
đau thông thường kết hợp
với biện pháp trị liệu như
tập luyện vận động cổ, tự
xoa bóp bấm huyệt. Sau
đây xin giới thiệu các biện
pháp đó để bạn đọc tham
khảo, ứng dụng.
Phương pháp tập luyện
vận động cổ
Nghiêng cổ sang phải rồi
sang trái mỗi bên 10 lần.
Cúi cổ về phía trước (cằm
tì vào ngực càng tốt), ngửa
cổ về phía sau (gáy tựa
vào vai) mỗi phía 10-15
lần.
Quay cổ: Cúi đầu về phía
trước quay cổ về phía vai
trái về phía sau, phía vai
phải rồi trở lại phía trước.
Quay từ từ hết một vòng
rồi quay ngược lại, mỗi
chiều 5 lần.
Nhấc vai: Tự nhấc vai trái
rồi đến vai phải mỗi bên 10
lần, sau đó nhấc cả hai vai
cùng lúc 10 lần.
Phương pháp tự xoa
bóp đốt sống cổ
Xát cổ: Lấy tay phải xát cổ
trái từ trên xuống và
ngược lại, mỗi bên 15 lần.
Xát gáy: Các ngón tay của
hai bàn tay đan với nhau
ôm vào sau gáy kéo qua
kéo
lại 10 lần.
Xát vùng giữa hai xương
bả vai: Cúi đầu về phía
trước, vắt bàn tay cùng
bên ra phía sau xát trên
xuống dưới
lên 10-15 lần.
Bóp các cơ vùng gáy: Cúi
đầu về phía trước, dùng
bàn tay bóp cơ cổ từ trên
xuống 10-15 lần.
Véo gân dưới nách: Dùng
ngón tay cái và ngón tay
trỏ
véo các gân dưới nách
bên đối diện và ngược lại
sao cho có cảm giác tê tức
truyền xuống tận ngón tay.
Phương pháp bấm
huyệt
Phương huyệt được chọn
gồm một số huyệt như
:
huyệt á thị, phong trì, kiên
tỉnh, hậu khê.
Huyệt á thị: Theo y học cổ
tryền, huyệt á thị còn được
gọi là thiên ứng huyệt, có
vị trí chính là điểm đau của
bệnh. Nói như vậy là ở một
người bệnh có thể tìm và
xác định được vài huyệt á
thị. Huyệt này có thể trùng
với một số huyệt khác. Khi
tìm huyệt cần dùng đầu
ngón tay day hoặc bấm nhẹ
nhàng để phát hiện điểm
đau cho chính xác. Khi đã
phát hiện được điểm đau thì
bấm mỗi điểm 1-2 phút.
Bấm huyệt phong trì: Đặt 2
ngón tay vào 2 huyệt (ở
chỗ lõm hai bên từ chỗ lõm
giữa cơ ức - đòn - chũm
và phần trên cơ thang) 4
ngón kia ôm lấy đầu, dùng
lực bấm vào huyệt từ 1-2
phút sao cho có cảm giác
tức nóng là được.
Bấm huyệt kiên tỉnh: Dùng
ngón trỏ hoặc ngón giữa
bấm huyệt bên đối diện từ
1-2 phút (huyệt ở chỗ lõm
đỉnh vai, khi giơ ngang
tay).
Bấm huyệt hậu khê: Dùng
ngón tay cái bấm huyệt bên
đối diện và ngược lại từ
1-2 phút (huyệt ở đầu nếp
ngang thứ 2 (phía sau) của
khớp xương bàn tay –
ngón tay út khi bàn tay hơi
nắm lại).
Chú ý: Khi bấm huyệt cần
thực hiện tốt thao tác bấm,
dùng đầu ngón tay cái hoặc
ngón tay cái, ngón tay trỏ
để bấm huyệt, cần bấm
vuông góc với huyệt để
tạo được lực bấm mạnh,
đây chính là cung phản xạ
cảm giác đau ở người bệnh
mà khoa học đã chứng minh.

Nguồn Theo: [You must be registered and logged in to see this link.]

- Huyệt Phong Trì:
[You must be registered and logged in to see this image.]
Tên Huyệt: Huyệt được coi là ao (trì) chứa gió (phong) từ ngoài xâm nhập vào, vì vậy gọi là Phong Trì.
Xuất Xứ: Thiên ‘Nhiệt Bệnh’ (LKhu.23).
Đặc Tính:
+ Huyệt thứ 20 của kinh Đởm.
+ Huyệt hội với mạch Dương Duy.
Vị Trí: Ở chỗ lõm của bờ trong cơ ức đòn chũm và bờ ngoài cơ thang bám vào đáy hộp sọ.
Giải Phẫu: Dưới da là góc tạo nên bởi cơ thang và cơ ức-đòn- chũm, đáy là cơ gối đầu và cơ đầu dài, đáy hộp sọ.
Thần kinh vận động cơ là nhánh của dây thần kinh cổ 2, nhánh của dây thần kinh chẩm lớn và nhánh của dây thần kinh dưới chẩm.
Da vùng huyệt chi phối bởi tiết đoạn thần kinh C3.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Tác Dụng: Khu phong, Giải biểu, thanh nhiệt, thông nhĩ, minh mục, sơ tà khí.
Chủ Trị: Trị đầu đau, cổ gáy cứng, cảm mạo, chóng mặt, mắt hoa, tai ù, huyết áp cao, các bệnh ở não.
Châm Cứu: Châm thẳng, ngang với trái tai, hơi hướng xuống dưới, hướng mũi kim về mắt bên kia, sâu 0, 5 - 1 thốn, hoặc châm xiên thấu Phong Trì bên kia.
- Huyệt Kiên Tỉnh:
Tên Huyệt: Huyệt ở chỗ lõm (giống cái giếng = tỉnh) vùng trên vai (kiên), vì vậy gọi là Kiên Tỉnh.
Tên Khác: Bác Tỉnh.
Xuất Xứ: Giáp Ất Kinh.
Đặc Tính:
+ Huyệt thứ 21 của kinh Đởm.
+ Huyệt hội với Dương Duy Mạch, kinh Chính Vị và Tam Tiêu.
Vị Trí: Tại giao điểm của đường thẳng ngang qua đầu ngực với đường ngang nối huyệt Đại Chùy và điểm cao nhất của đầu ngoài xương đòn, ấn vào có cảm giác ê tức

Huyệt Kiên tỉnh nằm ở vị trí giữa của xương cột sống và đỉnh của vai, nơi phần vai cao nhất.

Giải Phẫu: Dưới da là cơ thang, cơ trên sống và cơ góc.
Thần kinh vận động cơ là nhánh của dây thần kinh sọ não số XI, nhánh dây thần kinh cổ 2, nhánh của dây thần kinh trên vai.
Da vùng huyệt chi phối bởi tiết đoạn thần kinh C4.
Chủ Trị: Trị vai lưng đau, cổ gáy cứng, tuyến vú viêm, rong kinh cơ năng, lao hạch cổ, bại liệt do trúng phong.
Châm Cứu: Châm thẳng 0, 5 - 0, 8 thốn. Cứu 3-5 tráng, Ôn cứu 5 - 10 phút.
Ghi Chú:
- Không châm quá sâu. Khi châm Kiên Tỉnh, cần châm Túc Tam Lý (Vi.36) để làm cho khí điều hòa (Tịch Hoằng Phú).

- Huyệt Hậu Khê:
[You must be registered and logged in to see this image.]
Tên Huyệt: Khi gấp ngón tay vào bàn tay, sẽ lộ rõ đường chỉ tâm đạo (giống như khe suối = khê), huyệt ở cuối (sau = hậu) của đường vân này, vì vậy gọi là Hậu Khê.
Xuất Xứ: Thiên ‘Bản Du’ (LKhu 2).
Đặc Tính:
+ Huyệt thứ 3 của kinh Tiểu Trường.
+ Huyệt Du, Thuộc hành Mộc.
+ Huyệt Bổ của kinh Tiểu Trường.
+ Huyệt giao hội với Đốc Mạch.
Vị Trí: Chỗ lõm phía sau khớp xương ngón và bàn của ngón thứ 5, ngang với đầu trong đường vân tim ở bàn tay, nơi tiếp giáp da gan tay - mu tay.
Giải Phẫu: Dưới da là cơ dạng ngón tay út, bờ trong cơ gấp ngắn ngón tay, cơ đối ngón út, bờ trong đầu dưới xương bàn tay thứ 5.
Thần kinh vận động cơ là các nhánh của dây thần kinh trụ.
Da vùng huyệt chi phối bởi tiết đoạn thần kinh D1.
Tác Dụng: Thanh thần trí, cố biểu, giải nhiệt, thư cân.
Chủ Trị: Trị cổ gáy đau cứng, đầu đau, lưng đau, tai ù, điếc, chi trên liệt, động kinh, sốt rét, ra mồ hôi trộm.
Châm Cứu: Châm thẳng 0, 5 - 1 thốn.
Cứu 3 - 5 tráng - Ôn cứu 5 - 10 phút.
- Huyệt Á Thị:

Nguồn Bài Viết: [You must be registered and logged in to see this link.]