Thiếu Tự Tin: Đặc điểm và Nguyên nhân (Phần 1)

Thiếu tự tin (đánh giá quá thấp bản thân hoặc quá hạ thấp mình) là một thái cực của tự tin. Người thiếu tự tin thường quá hạ thấp mình, mặc cảm cho mình là thua thiệt, yếu kém hơn mọi người. Có thể xem đây là tự ti. Người thiếu tự tin thường cảm thấy khó khăn khi phải tiếp xúc với người khác.

Sau đây là một số đặc điểm của người thiếu tự tin:

1. Tránh giao tiếp

2. Luôn lo lắng và thường gặp khó khăn về tình cảm

3. Thiếu khả năng giao tiếp và hay bị trầm cảm và/hoặc buồn phiền

4. Không thích được người khác khen

5. Quá chú trọng đến nhược điểm của mình

6. Quá bận tâm về những gì người khác nói

7. Thờ ơ và coi thường bản thân nhưng đối xử với người khác rất chu đáo.

8. Ngại đối diện với khó khăn

9. Không tin vào quan điểm của chính mình

10. Xem mình không quan trọng

Nguồn gốc gây thiếu tự tin

Phần lớn, thiếu tự tin thường bắt nguồn từ thời thơ ấu. Thường thì họ là những nạn nhân bị cha mẹ hoặc người thân hắt hủi (cũng có nhiều người thiếu tự tin nhưng lại sinh ra và lớn lên trong một gia đình yêu thương). Khi còn nhỏ, họ thiếu vắng sự quan tâm chăm sóc từ người thân trong gia đình hoặc họ hàng… Do đó, họ mất đi tự tin về bản thân hay nói cách khác họ đánh giá thấp về bản thân.

Thường xuyên bị cha mẹ đánh đập, la mắng khi còn nhỏ cũng là nguyên nhân gây thiếu tự tin. Những lời nói trách móc và mắng nhiếc của cha mẹ hoặc người thân đã in đậm trong tâm trí họ khiến hộ nghĩ rằng mình chẳng quan trọng hoặc đáng yêu chút nào.

Nhà tâm lý Corad W. Baars nói: "Theo tập quán tự nhiên, trẻ khao khát được người thân và bè bạn cùng trang lứa yêu thương chăm sóc. Nếu người thân và bè bạn không đáp ứng được nhu cầu này, trẻ sẽ cảm thấy mình thiếu vắng tình yêu. Nếu tình trạng này cứ kéo dài, trẻ sẽ cảm thấy cô đơn và dần dần thích cô lập mình. Vì trẻ nghĩ rằng, có thể mình không ngoan nên không được yêu quý. Quả vậy, lối suy nghĩ này sẽ phát sinh ra nhiều vấn đề, nhất là về mặt tình cảm sau này."

Do đó, ý thức mình là người thiếu tự tin không bao giờ coi là trễ. Bạn có thể bắt đầu lại từ đầu bất kể lúc nào. Tiếc thay, có một số người lại chọn sống trong cảnh cô đơn và đau khổ. Họ từ chối tiếp xúc với tất cả mọi người, kể cả người thân. Họ chẳng cần biết mình được gia đình quan tâm lo lắng. Vì họ không quan tâm và dành thời gian cho người khác nên đây cũng là lý do khiến họ cảm thấy cô đơn và bị đau khổ dằn vặt.

Tại sao nhiều người lại yêu đời, vui vẻ, hăng say trong khi một số người khác lại không có một chút động lực thúc đẩy họ giao tiếp với người khác? Có phải họ sinh ra như thế hay không? Hoặc có phải đây là bẩm sinh? Dĩ nhiên là không. Như đã đề cập ở trên, những yếu tốt này bắc nguồn từ thời thơ ấu. Chúng ta học biết cách yêu và quan tâm đến người khác khi chúng ta được cha mẹ và người thân yêu mến, và đánh giá cao. Nếu trẻ không nhận được sự yêu thương của người lớn, khi lớn lên, trẻ sẽ có một tính cách bất thường, lúc nào cũng thích gây xung đột với người xung quanh. Muốn đến với người khác bằng một tình yêu chân thật quả là một điều không mấy dễ dàng.

Thiếu Tự Tin: Hậu Quả (Phần 2)

Nhận thức bi quan về bản thân chẳng khác nào một căn bệnh ung thư phá hủy nhân cách của bạn, không những trong mối quan hệ tương quan xã giao với người khác trong xã hội mà nó còn ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Ông Gladys Hunt, tác giả của quyển ‘Ms Means Myself’ viết "Nhận thức bi quan về bản thân thường dẫn đến nhiều vấn đề. Người thiếu tự tin thường trách móc mình không thu hút được người khác, nói chuyện thì không có duyên, không biết cách ăn diện như người khác…" Họ luôn sống với một trạng thái đề phòng. Vì họ có cảm giác bị người khác hắt hủi nên họ tìm cách tự bào chữa mình. Thay vì nói "người ta sẽ không ưa tôi" họ có thể biện minh "có lẽ tôi sẽ không ưa bất kỳ ai".

Một số vấn đề phát sinh do thiếu tự tin

Nóng giận. Nhận thức bi quan về bản thân dễ làm cho người ta nóng giận. Nóng giận được xem như là một cơ chế bảo vệ. Người thiếu tự tin cố gắng làm cho mình trông có vẻ quan trọng và có quyền trước người khác. Họ làm như vậy vì họ cảm thấy mình không quan trọng và thua kém mọi người.

Trầm cảm. Trầm cảm là một biểu hiện thông thường. Người thiếu tự tin thấy mình không những dở mà còn không được người thân hoặc bè bạn yêu thương và hỗ trợ. Vấn đề ở đây là họ cảm thấy mình chẳng ra gì, không có giá trị, hoặc chẳng là gì trước mặt người khác. Nếu trầm cảm cứ tiếp tục kéo dài, họ sẽ có nguy cơ phát sinh ra những căn bệnh cả về thể chất lẫn tinh thần.

Ghen tị. Ghen tị là một biểu hiện khác của thiếu tự tin. Người thiếu tự tin thường cảm thấy sợ hãi trước mọi người và coi ai cũng là đối thủ của mình. Những người họ gặp chẳng khác nào cái "gai" trong mắt vì sự hiện diện của những người này đe dọa và làm cho họ mất đi cơ hội biểu lộ tài năng.

Ăn cắp vặt. Cảm giác bị ruồng bỏ, thua kém mọi người, coi chẳng ra gì…có thể dẫn đến thói ăn cắp vặt hoặc làm những điều điên cuồng. Một người thiếu tự tin tự nhận: "Mỗi khi tôi lấy được cái gì đó đem về nhà, tôi cảm thấy thỏa mãn và an toàn biết bao." Những người có thói quen này thường không hài lòng về địa vị của mình trong xã hội. Chính vì thế, họ cố gắng dùng mưu kế để lừa bịp người khác nhằm thu nhiều lợi lộc cho mình. Vì họ tin rằng, những gì mà họ thu được sẽ làm cho họ thỏa mãn và thấy mình tự tin hơn.

Nói cho cùng, ai cũng cần có một tâm sinh lý khỏe mạnh. Những gì đã xảy ra trong quá khứ, chúng ta không thể thay đổi. Nhưng những gì sẽ xảy ra trong tương lai, còn tùy thuộc vào sự quyết tâm của từng người. Do đó, mỗi người chúng ta luôn được mời gọi phấn đấu để vượt qua những quan điểm bi quan về bản thân. Đây là một cuộc hành trình đầy gian lao và kéo dài cả đời.

Thiếu Tự Tin: Cải Thiện (Phần 3)

Sống tự tin đóng một vai trò rất quan trọng trong cuộc sống. Đó là nền tảng giúp bạn nhận thức giá trị bản thân. Ông Nathaniel Branden, một chuyên gia tâm lý, đồng thời cũng là người đi đầu và cũng là tác giả của nhiều sách nói về chủ đề sống tự tin khẳng định: "Trong số kinh nghiệm chúng ta đã trải qua, không có kinh nghiệm nào quý giá bằng kinh nghiệm mà chúng ta phải trả bằng chính ‘xương máu’ của mình." Quả vậy, sức khỏe, thành công, quan điểm, thái độ của bạn về cuộc sống và mối quan hệ của bạn với người khác là những yếu tố giúp bạn nhận thức giá trị bản thân. Để có thể thay đổi hình ảnh về bản thân và sống tự tin hơn, việc đầu tiên bạn cần làm là tin vào bản thân mình.

Sau đây là một số phương pháp giúp bạn lấy lại sự tự tin

1. Thật lòng với mình. Bước đầu tiên là bạn phải thật lòng với mình. Bạn cho mình là người thế nào? Có quan trọng hoặc có xứng đáng đón nhận tình thương từ người khác? Cuộc sống của bạn có ảnh hưởng bởi tính cách của bạn? Hãy nghiệm xem bạn có sống trong bình an và hạnh phúc? Bạn trải qua thời thơ ấu như thế nào? Bạn có hài lòng về những thành quả bạn đạt được hay không?

2. Liệt kê những điều tốt bạn có. Bạn có tốt bụng, thích giúp đỡ người khác, dễ thông cảm, thương người…? Bạn cũng có thể hỏi thêm bè bạn hoặc người thân về những điều tốt mà có thể bạn chưa khám phá ra.

3. Nhận thức khả năng của mình. Một trong những yếu tố quan trọng của sống tự tin là biết được khả năng của mình. Nói cách khác là tin vào khả năng của mình và hoàn tất nhiệm vụ được giao. Vì người thiếu tự tin thường không tự tin vào chính mình.

4. Nhận mình xứng đáng. Cảm nghiệm này thúc đẩy bạn phấn đấu hơn để có thể đạt được mục tiêu và làm bạn thỏa mãn về chính mình.

5. Muốn điều tốt nhất cho mình. Muốn vượt qua cảm giác tự ti, bạn phải làm gì đó. Bạn phải quyết định chấm dứt tiêu cực này ngay từ bây giờ. Để làm được, bạn phải tin rằng bạn làm như vậy cũng chỉ vì bạn muốn điều tốt nhất cho mình. Bạn phải hiểu rằng, bạn không phải là người như bạn đã từng nghĩ. Bạn sẽ là người tốt hơn nếu bạn quyết tâm thay đổi cách suy nghĩ của mình. Bạn có thể như hình dung mình muốn trở thành người như thế nào và từ đó lập ra kế hoạch và nên thực hiện bằng cách nào.

6. Cố gắng hết khả năng. Hãy làm với tất cả nhiệt tâm. Nên nhớ rằng những điều đáng làm cần phải làm cho tốt. Và chỉ có bạn mới có thể làm như vậy, không ai làm thay cho bạn đâu.

7. Coi thất bại là một chuyện bình thường. Nếu gặp thất bại, bạn nên coi đó như là một bài học giúp bạn thành công. Bạn sẽ không bao giờ thành công nếu không gặp thất bại. Do đó khi bạn thất bại, nên rút ra kinh nghiệm và làm tốt hơn vào lần sau.

8. Có thể chọn một số lời hay ý đẹp làm kim chỉ nan thay đổi quan niệm về bản thân. Chọn câu bạn thích và lập đi lập lại hằng ngày. Điều này giúp bạn có thêm niềm tin vào chính mình.

Có nhiều yếu tố đóng góp cho thành công trong sự nghiệp của bạn. Một trong những yếu tố quan trọng là sống tự tin. Nếu bạn thấy mình vẫn còn chưa đánh giá cao bản thân, thì có lẽ đã đến lúc bạn nên bắt đầu.